15 Ağustos 2021’de Afganistan’da iktidarını ilan eden Taliban rejimi, 90’lı yıllardaki sert politikalarından vazgeçtiğini söyleyerek, özelde kadın haklarına ilişkin “ılımlı” mesajlar vererek dünya ülkelerinden destek almaya çalışmıştı. Ama verdiği sözü bir ay geçmeden unutarak, iki yıl içinde ülkeyi kadınlar ve kız çocukları için yeniden bir hapishaneye çevirdi. Taliban’ın kurallarına göre Afganistan’da yaşayan kadınlara; okula gitmek, çalışmak, spor yapmak, şarkı söylemek, parka ya da pikniğe gitmek, kuaföre gitmek, ibadethanelere gitmek, yanında bir erkek akraba olmadan taksiye binmek, doktora gitmek, tek başına 72 kilometreden uzağa seyahat etmek, araba kullanmak; deyim yerindeyse nefes almak yasak.
Afganistan’da gelinen durum cinsiyet temelli zulüm ve toplumsal cinsiyet temelli bir “apartheid” rejimidir; insanlığa karşı suçtur. Küresel kadın hareketi, Güney Afrika Cumhuriyeti’ndeki ırka dayalı apartheid rejimine karşı yürütülen mücadeleye atfen cinsiyete dayalı apartheid kavramının uluslararası hukukta suç olarak kabul edilmesi için bir kampanya başlatmıştır. Karima Bennoune tarafından hazırlanan “Afganistan’daki cinsiyet apartheid’ine karşı Uluslararası Yükümlülük” [2] başlıklı raporda açıklanan gender apartheid kavramı, kadınlara ve insanlığa karşı suçlar bağlamında önemli bir açılım sunmaktadır.
Bu kampanyanın başarıya ulaşması ve Afganistan’da ve başka coğrafyalarda Taliban, İŞID benzeri oluşumların mahkum edilmesi; dünyanın eşit, özgür ve barış içinde yaşanabilir bir yer olmasına önemli bir katkı olacaktır.
EŞİK’ten Feridun Sinirlioğlu’na mektup
EŞİK olarak Taliban iktidarının ikinci yılı vesilesiyle, 16 Mart 2023 tarihli ve 2679 sayılı BM Güvenlik Konseyi kararı ile Afganistan’daki duruma dair bağımsız değerlendirmeden sorumlu misyonun Özel Koordinatörlüğü görevine getirilen Feridun Sinirlioğlu’na bir mektup göndermiş bulunuyoruz. Sinirlioğlu koordinatörlüğünde Kasım 2023 tarihine kadar Afganistan’daki duruma ilişkin hazırlanacak raporun Afganistan’daki ve diasporadaki Afgan kadın hakları savunucularıyla görüşülerek hazırlanması, onların görüşlerine ve yaşam koşullarına raporda yer verilmesi talebimizi dile getirdik. Mektupta ayrıca, Afganistan’daki kadınlara karşı özel savaşın sona ermesi için dünya devletlerinin harekete geçirilmesi ve Taliban rejimine yapılan doğrudan ya da dolaylı yardımları yasaklayan kararlar alınması çağrısı yer alıyor.
Bu vesileyle, BM nezdinde, dünyanın hiçbir ülkesinde siyasi, kültürel, dini ve benzeri gerekçelerle kadın haklarının sınırlandırılmasına sessiz kalınmadığı, etkin önlemlerin hayata geçirildiği bir sürecin başlamasını diliyor ve bekliyoruz.
Feridun Sinirlioğlu’na gönderdiğimiz mektuba buradan ulaşabilirsiniz. [3]
Afganistan başta olmak üzere yakın coğrafyamızda ve dünyanın birçok ülkesinde yaşanmakta olan kadın düşmanlığının tüm dünyada kadınların ortak mücadelesiyle sona ereceğini biliyoruz. Afganistan’da kadınların tek başına seyahat etmesini 72 km ile sınırlandıran zihniyetin benzerinin ülkemizde kadınlara biçtiği özgürlük sınırı 90 km’dir. Türkiyeli kadınlar olarak Afganistanlı kadınların direnişini selamlıyor; laik demokratik bir ülkede şiddetsiz bir hayat hakkımız ve hayallerimizden asla vazgeçmeyeceğimizin altını yeniden çiziyoruz.
#AfganistandaKadınlaraZulmeSon
#No2GenderApartheid
EŞİK _ Eşitlik İçin Kadın Platformu
15 Ağustos 2023
